UZUNKÖPRÜNÜN KURTULUŞU

Osmanlı Devleti bu savaşta çok hazırlıksız bir durumda idi. Batı cephesinde Sırp, Karadağ ve Yunanlılara yenik düştük. Doğu cephesinde de Bulgarlara Kırcaali, Kırklareli ve Lüleburgaz savaşlarını kaybederek, ordumuz Çatalca gerisine çekilerek savunmaya geçti. Üç hafta gibi kısa bir sürede Bulgarlar Edirne dışında tüm Trakya’yı işgal etti.

Balkan savaşının ilanı sırasında Uzunköprü’de Halise Hatun (Kadri Paşa) ilkokulunda öğretmen olan Ömer Altay, o günlerdeki Uzunköprü’nün durumunu şöyle anlatmış,” Dört Balkan ülkesinin birleşerek, Osmanlı Devleti’ne karşı 1912 Ekim ayı başlarında seferberlik ilan ettiklerini gazetelerden öğrendik. Yöremiz hakkında büyük telaş görülüyordu. Halk otuz üç yıl önceki Rusların yaptıkları işkence ve kötülüklerini unutmamıştı. Bulgarların bunlardan daha acımasız olduklarını da çok iyi biliyorlardı. Özellikle Bulgaristan’dan gelen göçmenler bunların kötülüklerini daha abartılı bir biçimde anlatıyorlardı. Halk büyük bir moral çöküntüsü içinde idi. Ben de Edirne’deki annem ve babamla görüşmek için 18 Ekim 1912 de trenle Edirne’ye gittim. İki gece kaldım. Uzunköprü’ye döndüğüm de tüm Uzunköprü halkının Anadolu’ya geçmek üzere hazırlandıklarını gördüm. 20 Ekim 1912’den itibaren de Edirne ile tren bağlantısı kesildi.

Uzunköprü-Keşan yolu ana baba günü idi. Uzunköprü ve köyler tamamen boşalıyordu. Ben de bu kafilelerle Gelibolu’ya doğru yola çıktım. Uzunköprü ile Keşan arasında en yüksek bir yerinde Alıç karakolu vardır. Burada dinlenmek üzere arabalardan indik. Şöyle arkaya baktığımda tüm yol Uzunköprü’ye kadar insan kafileleri ve hayvan sürüleriyle dolu idi. Gelibolu’ya geldim, oradan İstanbul’a geçtim. Orduya gönüllü olarak yazıldım. Çatalca cephesinde Bulgarlarla savaştım. Ben Uzunköprü’den ayrıldıktan on gün sonra, Meriç kıyısındaki Ede köyden geçen bir Bulgar yüzbaşının komutasındaki müfrezenin 2 Kasım 1912 de Uzunköprü’yü işgal ettiğini hatta Uzunköprü’den gelen bir askerden, Bulgarların tüm Ede köyünü yaktıklarını ve halkını kılıçtan geçirdiklerini öğrendik.

Yine Uzunköprü’nün Balkan savaşında işgali ile ilgili, 1956 yılında, bu olaya tanık olmuş olan 90 yaşındaki Selvet Keçeci’nin anısı da şöyle, “Kasım ayının ilk günleri idi. Bulgarların Edirne’yi kuşattığını ve Meriç ırmağındaki demiryolu köprüsünü aldıklarını duymuştuk. Birkaç gün geçti. Çalı bayırından bir yüzbaşının komutasında bir Bulgar müfrezesi Uzunköprü’ye girdi. Halkımıza çok hakaretler yapıldı. Daha çok köylerde para ve silah için insanlara olmadık kötülükler yaptılar. Bazı köylerde insanları fırında yaktıklarını bile duyduk.

HAKLARINDA KONUŞANLARI KURŞUNA DİZDİLER

Uzunköprü’de de Tevfik Bey ile Ahmet Efendi kahvelerde gavurların yaptıkları kötülükler ile ilgili ileri geri laflar ettiklerini içimizdeki yerli Bulgarlar şikâyet etmişler. Bunun üzerine ikisini de Şehsuvar Bey Mahallesi meydanında kuruşuna dizdiler. Tevfik bey orada ölmüş, ikisini birbirine bağladıklarında Ahmet Efendi onun altına düşmüş. Gırtlağından yaralanmış, ikisini de tam gömecekleri sırada, Ahmet Efendi ben ölmedim, sağım demiş. Meğerse Bulgarların bir zakonu (kanunu) varmış, kurşuna dizilen bir mahkûm, silahlar patladıktan sonra ölmezse veya dar ağacına çekilen mahkûmun ipi koparsa, o mahkûm affedilirmiş. Ahmet Efendi bu kanundan yararlanarak affedilmiş. Tevfik Beyi Şehsuvarbey camisinin haziresine (mezarlığına) gömmüşler.

Son olarak Arşiv belgelerinden bir alıntı. İlimiz Keşan ilçesine bağlı Paşayiğit Nahiye Müdürünün Keşan Kaymakamına yazmış olduğu gizli belgede yaşanan katliamları arz etmektedir. Rabbim Devletimize güç kuvvet versin birlik ve beraberlikten ayırmasın. Bozgunculara fırsat vermesin. Kalın sağlıcakla kardeşlerim.

Mahremdir

Keşan Kazâsı Kâ’im-i makâmlığı Cânib-i Âlîsine

Fî 29 Haziran sene [1]334 târîh ve 256 mahrem numaralı tahrîrâta cevâbdır.

Nâhiye dâhilinde Balkan Muhârebesi esnâsında Rum ahali tarafından tecâvüzâta ma ‘rûz kalan yegâne İslâm karyesi Karasatıdır.

1- Bulgarların Uzunköprü’ye duhullerini müte ‘akib Doğanca karyesi ahalisi Karasatı’yı abluka ederek evvelâ silâhlarını toplamışlar, mu’ahharen köyün hâricine 25 çıkararak yirmi dokuz erkek ve çocuğu şehîd eylemişler ve kadınlardan birkaçının ırz ve namuslarına tecâvüzle hubûbât ve eşyâyı nehb ü gârete koyulmuşlardır.

2- Vak ‘a-i feci ‘anın fâ ‘illeri: Doğancalı Kabakyani, Todorço, İsteryani, Muhtar Dragaman [Dragoman], Hristo, Papas Todori, Kısa Dimitro ve rüfekâsından ibâretdir.

3- Bunlardan Kabakyani, Papas Todori, Bağçevan Keberyo, Penteryani, Kısa Dimitro, Kaval Yanako, Kafal Anton, Balkan Harbi’ni müte ‘âkib Yunanistan’a firâr etmişlerdir.

4- Hâl-i hâzırda Doğanca’da sâkin olanlar Muhtâr Dragoman, Todorço, Hristo, Keçici İstavri, Papas oğlu İsteryani’den ibâret olup bunlar da diğerleriyle berâber katl fi ‘iline, hem de nehb u gârete iştirâk eylemişlerdir.

5- Kabak Dimitri, İsperdaki, Şeyder Hrito ve emsâli de el-yevm Ordu-yı Hümâyûn’da müstahdem bulunmakdadırlar.

6- Karasatı karyesinden şehîd edilen kesân ber-vech-i âtî beyân olunur: Kerim Ağa’nın Kadir, Yunus oğlu Hüseyin, Hasan oğlu Mehmed, Osman Hoca, İsmail Hoca, Muttalib Ağa, Muttalib oğlu Ahmed, Hacı Ahmed, Hacı Ahmed’in İsmail, Hüseyin Hoca’nın Mustafa, Mustafa’nın İsmail, Mustafa’nın Ali, İskender oğlu Mehmed Ali, İskender oğlu Ahmed, diğer oğlu Mehmed, Haseki Ahmed oğlu Ali, Hızır Ağa, Hızır oğlu Mehmed, Mustafa oğlu Hüsni, Mustafa oğlu Osman, Ali Ağa, Abdi Ağa, Bahri oğlu Süleyman, Kadir oğlu Arif, Dereli Mehmed’in karısı Ayşe, Emin oğlu Veysel, Zekeriya Ağa, Zekeriya’nın oğlu, Edhem oğlu Hızır.

7- Bâlâda muharrer şühedâdan mâ ‘adâ Babaeski’nin sukûtuyla Karasatı’ya ilticâ eden sekiz on hâne İslâm muhâcirlerini de kezâlik katli ‘âm eylemişlerdir.

8- Bâlâdaki yedi maddelik ma ‘rûzât Karasatı karyesi muhtarı İsmail ve karye-i mezkûre eşrâfından olup el-yevm nâhiye a ‘zâsı bulunan Abdülkerim ağaların ma ‘al-kasem ifâdeleri üzerine yazılmışdır.

Fî 2 Temmuz sene [1]334 Paşayiğit Müdîri