Değerli dostlar hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum. Bu haftaki yazımızda sizinle günlük hayatta en fazla konuşulan hayat pahalılığı ve alışverişe çok farklı bir açıdan bakmak istiyorum. Gün geçmiyor ki yazılı ve sözlü basında fiyatların arttığını marketlerin keyfi olarak fiyatları yükselttiği duymayalım, görmeyelim. Bu konular hararetle konuşulmaktadır. Olayın neden ve niçinini ilgilisine bırakırken, biz sizlerle biraz alış verişin ahlaki boyutuna bakmak istiyoruz. İncelemek istiyoruz.
Peygamber (S.A.V.) rızkın onda dokuzunun ticarette olduğunu, alışverişin, dürüst ticaretin en önemli geçim kaynağı, geçim kapısı olduğunu beyan buyurmuştur. Arıca Kur’an ı Kerim’de yüce rabbimiz bize yiyeceklerin içeceklerin helal ve temiz olanlarından yememizi israf etmemizi, israf edenleri rabbimizin sevmediğini açıklamaktadır. O halde bizler günlük hayatta her türlü ticarette, alışverişte iki hususa dikkat etmeliyiz. Bunlarda birincisi Allah’ın sözünde geçtiği gibi aldığımız, yediğimiz, içtiğimiz şeylerin helal mi haram mı olduğunu dikkat etmeliyiz. Tabiri caizse sınırlara dikkat edilmediği bir ortamda helal olsun haram olsun ver Allah’ım, kulun yer Allah’ım düşüncesinde asla olmamalıyız. Buradaki helal manevi temizliği, diğeri maddi açıdan da temizliği ifade etmektedir.
Helal ve temiz olanları seçmemiz bir mümin olarak bizim başta gelen görevimizdir. Peygamberimiz Medine’ye hicret ettiğinde, mescitten sonra yaptığı ilk iş pazar yerinin belirlenmesi olmuştur. Medine’de pazara hâkim olan zihniyet istedikleri gibi fiyatları yükseltir, düşürür ve pazarın en iyi yerine kendileri çöreklenirdi. Peygamberimiz bu durumu değiştirerek Müslümanlar için yeni bir pazar yeri tespit etmiştir. Çünkü Müslümanların hâkim olduğu bir toplumda alışverişte de ahlaki, insani ve İslami kurallar hâkim olmalıdır.
Peygamber (S.A.V.) alışverişte dürüstlük konusunda birçok söz söylemiştir. Bizleri uyarmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
1.”Bizi aldatan bizden değildir”
2 “Alışveriş yapanlar birbirlerinden ayrılmadıkça muhayyerdirler. Doğru konuşup malın durumunu açıklarlarsa alışverişi bereketlenir durumu gizleyip yalan söylerlerse alışverişlerinin bereketi gider.”
3.”Satarken alırken ve borcunu isterken kolaylık gösteren kimseye Allah rahmet etsin”
4.”Yemin malı sattırır bereketi giderir.”.
5.”Fiyatları kızıştırmayın.”
6.”Malları çarşıya götürünce kadar onları yolda karşılamanın” .
7.”Karaborsa yapan kişi ne kötü kuldur o Allah’ın fiyatları düşürmesine üzülür. Yükseltmesine sevinir.”
8.”Dürüst ortaklık konusunda ise peygamberimiz: ”Biri diğerine ihanet etmediği sürece ben iki ortağın üçüncüsüyüm. Biri arkadaşına ihanet etti mi ben onlardan çıkarım”.”
Peygamberimizin uygulamalarına dikkat ettiğimizde dürüst ticaret teşvik edilmiş, övülmüştür. Özellikle suni fiyat artışı yapmak için karaborsacılık yapanlar yerilmiştir. Ayrıca günümüzde Uzakdoğu dediğimiz yerlere İslamiyet tüccarlarla gitmiş Müslüman tüccarların yapmış olduğu alışveriş insanları etkilemiş buraların İslam’a girmelerini vesile olmuştur. O halde değerli kardeşlerim Müslümanların oluşturduğu bir toplum olarak bizler de yaşadığımız toplumda helal ve temiz olanlara razı olalım. Alışverişte dürüstlükten ayrılmayalım. Ziya Paşa’nın dediği gibi:
İnsana sadakat yakışır görse de ikrah
Doğrula yardımcısıdır hazreti Allah
Allah yar ve yardımcınız olsun sağlıcakla kalın Allah’a emanet olun kazancınız bol gününüz bereketli olsun.